Bốn tháng đầu năm 2004, Tp. Hồ Chí Minh có 74 dự án đầu tư nước ngoài (TNN) với tổng vốn đầu tư (kể cả tăng vốn) gần 260 triệu USD, tăng 13% so với cùng kỳ. Sự kiện tập đoàn điện tử Electrolux nổi tiếng thế giới đến Tp. Hồ Chí Minh tìm nguồn cung ứng nguyên liệu, phụ liệu, cho 23 nhà máy trên thế giới cùng các đoàn doanh nhân nước ngoài với số lượng lớn các doanh nghiệp của Nhật Bản, Đức, Thái Lan, Israel, Thụy Điển, Phần Lan, Mỹ... liên tục có mặt ở Việt Nam và Tp. Hồ Chí Minh đang là những tín hiệu khởi sắc về TNN.

Tín hiệu từ việc tăng vốn

Một trong những nguyên nhân khiến nhà TNN cảm thấy "an cư lạc nghiệp" ở Tp. Hồ Chí Minh như chủ tịch 22 hiệp hội các doanh nghiệp nước ngoài trên địa bàn cùng nhận xét là do tình hình chính trị - xã hội của Việt Nam nói chung và Thành phố nói riêng ổn định, Việt Nam và Tp. Hồ Chí Minh vẫn giữ được nhịp độ tăng trưởng kinh tế - xã hội.

Quan trọng hơn, Chính phủ cùng các ngành trung ương và Thành phố có nhiều thiện chí và nỗ lực nhằm cải thiện môi trường đầu tư. Vì vậy, Thành phố là nơi có số lượng nhà đầu tư tăng vốn nhiều nhất nước. Đó là Công ty xi măng Holcim - Việt Nam, sau bốn lần tăng vốn thêm đến 207,2 triệu USD (vốn đầu tư ban đầu 233,8 triệu USD). Công ty giày Poujuen - Việt Nam có số vốn ban đầu 120,3 triệu USD, tăng thêm 167,74 triệu USD, trở thành nhà sản xuất giày có vốn đầu tư lớn nhất Việt Nam. Poujuen còn dự định xây dựng nhà máy sản xuất linh kiện máy vi tính và một trung tâm thương mại - văn phòng cho thuê. Công ty Nidectosok (Nhật Bản) từ số vốn ban đầu 1 triệu USD, sau 10 năm hoạt động, tổng vốn đầu tư tăng lên 90 triệu USD, đồng thời còn kéo thêm 5 nhà sản xuất vệ tinh ở Nhật Bản đầu tư vào Việt Nam cùng sản xuất các sản phẩm kỹ thuật cao. Công ty liên doanh xây dựng khu chế xuất Sài Gòn - Linh Trung tăng vốn đầu tư gấp ba lần số vốn ban đầu (14 triệu USD lên 41,5 triệu USD)...

Việc ngày càng có nhiều công ty TNN tái đầu tư vốn, yên tâm làm ăn, mở rộng sản xuất, kinh doanh ở Tp. Hồ Chí Minh là minh chứng sống động cụ thể về nơi "đất lành chim đậu".

Chính vì vậy, bốn tháng đầu năm 2004, Tp. Hồ Chí Minh liên tục đón hàng chục đoàn doanh nghiệp nước ngoài tìm hiểu cơ hội làm ăn ở thành phố. Đoàn doanh nghiệp Nhật Bản do Tổ chức Xúc tiến đầu tư - thương mại (JETRO) với các tập đoàn lớn Hitachi, Japan Finance, Nippon Express, Kawahara, Engineering... tìm hiểu việc phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, điện tử, công nghệ thông tin, xe hơi...Đoàn doanh nghiệp Đức chào mời máy móc ngành dệt, xây dựng, Metro, tư vấn thiết kế cầu cảng... Đoàn Singapore giới thiệu các dự án đầu tư về cảng biển, khu công nghiệp, dịch vụ vận tải, kinh doanh bất động sản, chứng khoán, ngân hàng, đồng thời mở ngay hai văn phòng tư vấn về đầu tư và du lịch, giáo dục, y tế. Đoàn doanh nghiệp Hàn Quốc từ các thành phố lớn Seoul, Busan, Gyeong Nam, Suwon... tìm hiểu các dự án du lịch, thủy hải sản, dệt-may, giày dép... Hai mươi doanh nghiệp Mỹ như Newyork Life, Citigroup, Unocal, Philip Morris... tìm hiểu khá kỹ các dự án về cảng biển, sân bay, thị trường tài chính, bảo hiểm.

Những tín hiệu khởi sắc của dòng TNN sau bốn năm giảm sút đang quay trở lại tìm hiểu thị trường Việt Nam nói chung và Tp. Hồ Chí Minh nói riêng. Đây là kết quả bước đầu của quá trình hoạt động liên tục của Chính phủ trong việc thực hiện lộ trình gia nhập AFTA, thực thi hiệp định BTA và cũng là những chuyển động của các nước trên thế giới đón đầu việc Việt Nam sắp gia nhập WTO.

Vẫn còn những rào cản

Điều làm các nhà TNN còn băn khoăn là các rào cản về thủ tục pháp lý, hệ thống luật pháp còn thiếu tính nhất quán và minh bạch. Thủ tục nhập cảnh và cấp visa quá lâu. Khâu hoàn thuế để tái đầu tư quá nhiêu khê. Thời gian thẩm định dự án loại A kéo dài, thường từ một đến hai năm.

Phó Tổng giám đốc Công ty Price Water House Coopers, ông Ri-chác I-uyn cho biết: "Nhà đầu tư không cần mức thuế phải thật thấp, thật nhiều ưu đãi, mà cần tính ổn định, thông tin rõ ràng về các loại thuế, mức thuế phải nộp. Trên lộ trình hội nhập, chính sách ưu đãi chung của Việt Nam cần xây dựng gắn với luật thuế thế giới".

Mặc dù trong luật và nghị định liên quan về TNN không hạn chế về hình thức và lĩnh vực tham gia của TNN trong một số ngành, nhưng thực tế chỉ cho phép TNN tham gia rất hạn chế. Nghị định 06 về hợp tác TNN trong lĩnh vực y tế, giáo dục và đào tạo ban hành cách đây bốn năm, nhưng đến nay vẫn chưa có thông tư hướng dẫn cụ thể của Bộ Giáo dục và ào tạo và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.

Nên đơn giản thủ tục tham gia thị trường chứng khoán nhằm thu hút vốn của các nhà TNN. Ưu đãi về thuế trong các khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu chế xuất bị cắt giảm như vừa qua (mặc dù đã có sửa lại) dễ làm nhà đầu tư băn khoăn. Việc chuẩn bị cơ sở hạ tầng và những chính sách cho khu công nghệ cao chưa chuẩn bị kịp, cho nên cả qúy I/2004 không thu hút được dự án nào. Việc chuẩn bị nguồn nhân lực tham gia các dự án TNN chưa được quan tâm đúng mức khiến nhà đầu tư đến rồi lại đi hoặc phải đào tạo lại nhân lực.

Các nhà TNN và các ban, ngành quản lý doanh nghiệp có vốn TNN mong muốn Bộ Kế hoạch và ầu tư tổ chức giao ban TNN hằng quý, với năm địa phương thu hút vốn đầu tư lớn nhất, chiếm hơn 70% số dự án là Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu để trao đổi ý kiến, tháo gỡ những vướng mắc về chính sách.

Những giải pháp mới

Từ khi Luật TNN có hiệu lực, ở Tp. Hồ Chí Minh đến nay có 1.459 dự án hoạt động với tổng vốn đầu tư 11.788 triệu USD. Công nghiệp vẫn là ngành có sức thu hút cao nhất, hơn 910 dự án với vốn đầu tư xấp xỉ 5.000 triệu USD, kế đến là ngành kinh doanh tài sản, tư vấn, dịch vụ du lịch, khách sạn... Gần 50 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới có mặt tại Thành phố, trong đó 60,8% số vốn đầu tư từ châu á. Các quốc gia Nhật Bản, Hàn Quốc có nhiều dự án đầu tư vào Thành phố.

Theo ông Nguyễn Hữu Tín, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Tp. Hồ Chí Minh, khối doanh nghiệp TNN nhiều năm nay góp phần không nhỏ trong việc duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế của Thành phố, tạo nên không khí cạnh tranh trong kinh doanh, sản xuất, buộc các doanh nghiệp của Thành phố quan tâm nhiều hơn đến công tác thị trường, xúc tiến thương mại, đầu tư thiết bị, đào tạo nguồn nhân lực.

Mới đây, ngày 19/3, tại buổi gặp các nhà tư vấn TNN, các hiệp hội trên địa bàn, Thành phố giới thiệu 15 dự án trọng điểm kêu gọi đầu tư như công nghệ sinh học, công nghệ cao, giáo dục, xây dựng hạ tầng... Lần đầu Thành phố đưa ra hàng loạt chính sách ưu đãi cho các dự án khuyến khích đầu tư như sẽ giải tỏa mặt bằng trước, nhà đầu tư sau khi nhận giấy phép sẽ hoàn trả chi phí. Với một số dự án đặc biệt, Thành phố hỗ trợ một phần chi phí giải tỏa mặt bằng. Thời gian thẩm định cũng rút ngắn hơn, trong vòng ba ngày, Sở Kế hoạch và Đầu tư phải có câu trả lời. Dự án phải qua thẩm định của các ban, ngành, thời gian trả lời bảy ngày.

Từ ngày 1/4, Thành phố thực hiện cấp phát giấy phép qua mạng thông tin điện tử cho các dự án TNN loại 1 (dự án dưới 10 triệu USD). Thành phố sẽ công bố cụ thể các địa điểm mặt bằng giúp nhà đầu tư chọn lựa. Tại Sở Kế hoạch và Đầu tư, các dự án lớn đều có nhân viên chuyên trách theo dõi hỗ trợ, kể cả sẵn sàng cùng nhà đầu tư bay ra Hà Nội để giải trình dự án. Chuẩn bị nguồn nhân lực ngắn hạn và dài hạn, Thành phố đã có kế hoạch chọn lựa cán bộ cho một số ngành trọng điểm. Gửi cán bộ quản lý học ngoại ngữ, nghiệp vụ ở nước ngoài. Tổ chức tám đoàn doanh nghiệp đi tham gia các hội chợ chuyên ngành ở nước ngoài. Dành ba tỷ đồng cho công tác xúc tiến thương mại ở nước ngoài. Tổ chức các lớp nghiệp vụ về xuất khẩu, thuế, luật cho doanh nghiệp của Thành phố.

Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Tp. Hồ Chí Minh cho biết: "Khả năng TNN trong năm 2004 là sáng sủa hơn năm trước vì trong tay chúng tôi có bảy dự án lớn đang chờ được cấp phép và hàng chục dự án đang chờ thẩm định". Việc các đoàn doanh nhân lớn thuộc các nước châu á, châu Âu, châu Mỹ, châu Phi liên tục đến tìm hiểu các dự án đầu tư ở Tp. Hồ Chí Minh đang báo hiệu những tín hiệu làm ăn mới của TNN ở thành phố mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.

Báo cáo tình hình thực hiện kế hoạch Thương mại tháng 02 năm 2005   http://www.mpi.gov.vn/ttkt-xh.aspx?Lang=4&mabai=8712

PHẦN I. XUẤT NHẬP KHẨU

1. Xuất khẩu:

Ước thực hiện xuất khẩu tháng 2 đạt 1900 triệu USD, giảm 12,8% so với tháng 1 do năm nay Tết Nguyên đán rơi vào tháng 2; trong đó các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (không kể dầu thô) đạt 650 triệu USD. Hai tháng đầu năm 2005, xuất khẩu đạt 4,08 tỷ USD, tăng 16,2% so với cùng kỳ năm 2004; trong đó xuất khẩu của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (không kể dầu thô) đạt 1,38 tỷ USD, tăng 19,3%. Một số vấn đề nổi lên:

- Giá trị xuất khẩu vẫn đạt mức tăng trưởng khá. Các mặt hàng công nghiệp so với cùng kỳ năm 2004 nhìn chung tăng với tốc độ cao: hàng điện tử, vi tính và linh kiện (+58%), dây điện và dây cáp điện (+31%), sản phẩm nhựa (+18,5%), sản phẩm gỗ (+30,5%), than đá (+40,5%)... Riêng mặt hàng dầu thô chỉ đạt khoảng 95% so cùng kỳ năm 2004, do tàu chứa dầu đang trong quá trình sửa chữa. Mặt hàng xe đạp và phụ tùng xe đạp giảm 43% so với cùng kỳ do mặt hàng này đang bị khởi kiện chống bán phá giá tại thị trường EU và Canada.

- Nhóm hàng nông thổ sản cũng tiếp tục tăng nhanh so cùng kỳ năm 2004, trong đó gạo (+18%), hạt điều (+96%), rau quả (+75%), chè (+34%), cao su (+4%). Hai mặt hàng giảm là cà phê (-5%) và lạc nhân (-79%).

- Xu hướng giá xuất khẩu được giữ vững là tiền đề tốt cho xuất khẩu năm 2005.

(Xem biểu xuất khẩu chi tiết kèm theo ).